Viêm xoang sàng sau gáy: Triệu chứng dễ bỏ qua và hướng điều trị đúng cách

Viêm xoang sàng sau là một trong những dạng viêm xoang khó nhận biết và dễ bị chẩn đoán nhầm do triệu chứng không điển hình, đôi khi biểu hiện chủ yếu là đau nhức vùng sau gáy – vị trí không thường được liên hệ với bệnh tai mũi họng. Chính vì vậy, cụm từ “viêm xoang sàng sau gáy” được nhiều người tìm kiếm để lý giải cho các cơn đau đầu âm ỉ, đau cổ gáy kéo dài mà không rõ nguyên nhân.

Vậy viêm xoang sàng sau có liên quan thế nào đến đau sau gáy? Làm sao để phân biệt với các bệnh lý thần kinh hoặc cơ xương khớp? Và đâu là hướng điều trị hiệu quả? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh lý này để kịp thời phát hiện và xử lý đúng cách.

Xoang sàng sau là gì?

Hệ thống xoang của con người gồm 4 nhóm chính: xoang hàm, xoang trán, xoang bướm và xoang sàng. Trong đó, xoang sàng chia làm hai phần:

• Xoang sàng trước: nằm gần ổ mắt, thường gây triệu chứng ở vùng trán hoặc quanh mắt khi bị viêm

• Xoang sàng sau: nằm sâu hơn, gần đáy sọ và phía sau hốc mũi, ngay phía trên họng mũi và sát nền sọ

Do vị trí sâu và gần các cấu trúc thần kinh vùng cổ gáy, khi viêm xoang sàng sau xảy ra, bệnh nhân thường không cảm thấy nghẹt mũi rõ rệt như các loại xoang khác, mà thay vào đó là cảm giác đau âm ỉ vùng sau gáy, chẩm, cổ hoặc gáy trên, kèm theo mệt mỏi, nặng đầu, kém tập trung.

Viêm xoang sàng sau gây đau sau gáy – vì sao?

Viêm xoang sàng sau là tình trạng viêm nhiễm niêm mạc lót trong các hốc xoang sàng phía sau, thường do:

• Nhiễm khuẩn hô hấp kéo dài (viêm mũi, cảm cúm, viêm họng…)

• Dị ứng, cơ địa quá mẫn với thời tiết hoặc môi trường

• Cấu trúc giải phẫu hẹp bất thường khiến dịch mủ ứ đọng

• Vệ sinh mũi không đúng cách, môi trường ô nhiễm, khói thuốc

Khi bị viêm, niêm mạc xoang sàng sau phù nề, tiết dịch nhầy, tạo áp lực lên các dây thần kinh vùng đáy sọ và cổ gáy. Đặc biệt, xoang sàng sau liên quan đến dây thần kinh chẩm (occipital nerve) – dây thần kinh chi phối cảm giác vùng chẩm và gáy. Chính vì vậy, bệnh nhân có thể cảm thấy:

• Đau âm ỉ hoặc đau nhói vùng sau gáy, đỉnh đầu, cổ sau, có thể lan xuống vai

• Cảm giác nặng đầu, ù tai, chóng mặt nhẹ

• Đau tăng khi thay đổi tư thế đầu (như cúi xuống, nằm nghiêng), khi ho hoặc hắt hơi

• Kèm theo các dấu hiệu toàn thân như mệt mỏi, buồn nôn, khó ngủ

Triệu chứng điển hình của viêm xoang sàng sau

Không giống viêm xoang trán hay hàm, viêm xoang sàng sau có triệu chứng âm thầm, dễ nhầm với bệnh lý khác. Một số dấu hiệu thường gặp:

• Đau đầu vùng sau gáy, chẩm, nhất là vào buổi sáng hoặc khi thay đổi thời tiết

• Chảy dịch mũi xuống họng (thường là nhầy đặc, màu vàng hoặc xanh)

• Ho kéo dài, nhất là khi nằm hoặc lúc ngủ

• Nghẹt mũi nhẹ, không thường xuyên

• Hơi thở có mùi, đờm dính ở cổ

• Cảm giác “nặng mặt”, giảm tập trung, mỏi mắt

Do đau khu trú vùng sau đầu và gáy, viêm xoang sàng sau dễ bị chẩn đoán nhầm với:

• Căng cơ vùng cổ gáy

• Thoái hóa cột sống cổ

• Rối loạn tuần hoàn não

• Đau đầu do căng thẳng

Làm sao để chẩn đoán đúng?

Để xác định có phải viêm xoang sàng sau hay không, cần có khám chuyên khoa tai mũi họng với các phương pháp như:

• Nội soi mũi xoang: kiểm tra dịch nhầy trong hốc mũi, tình trạng phù nề niêm mạc

• Chụp CT scan xoang: cho hình ảnh rõ ràng về các hốc xoang, đặc biệt là xoang sàng sau – nơi khó tiếp cận bằng phương pháp thông thường

• Xét nghiệm dịch mũi (trong một số trường hợp): kiểm tra có nhiễm khuẩn hay không

Bệnh nhân không nên tự chẩn đoán viêm xoang chỉ dựa vào biểu hiện đau sau gáy, vì dễ bỏ sót các bệnh lý cột sống cổ hoặc thần kinh khác cần xử lý riêng.

Điều trị viêm xoang sàng sau như thế nào?

Tùy mức độ viêm và tình trạng cụ thể, bác sĩ có thể chỉ định các hướng điều trị sau:

Điều trị nội khoa (thuốc)

• Thuốc kháng sinh: nếu có nhiễm khuẩn rõ rệt

• Thuốc chống viêm, giảm đau: như paracetamol, ibuprofen

• Thuốc xịt mũi chứa corticoid tại chỗ: giúp giảm viêm niêm mạc xoang

• Thuốc chống dị ứng (kháng histamin) nếu có yếu tố cơ địa dị ứng kèm theo

Vệ sinh mũi xoang thường xuyên

Đây là bước bắt buộc và được khuyến nghị thực hiện hàng ngày để hỗ trợ quá trình điều trị, giảm tái phát:

• Dùng nước muối sinh lý hoặc dung dịch nước biển sâu để xịt, rửa khoang mũi

• Nên chọn sản phẩm có thiết kế phun sương nhẹ, an toàn cho xoang sàng sâu như xịt vệ sinh mũi CleanDay – được đánh giá tốt nhờ khả năng hỗ trợ làm sạch xoang sâu và giảm nhẹ các triệu chứng nghẹt mũi, chảy dịch

Điều trị phẫu thuật (nếu cần)

Với các trường hợp viêm xoang mạn tính, tái phát nhiều lần không đáp ứng thuốc, có thể cần phẫu thuật nội soi xoang sàng để dẫn lưu mủ, cải thiện thông khí.

Phòng ngừa viêm xoang sàng sau tái phát

Viêm xoang sàng sau nếu được điều trị đúng cách thường đáp ứng tốt. Tuy nhiên, để phòng ngừa tái phát, người bệnh cần:

• Giữ vệ sinh mũi xoang hằng ngày, nhất là khi tiếp xúc môi trường khói bụi

• Giữ ấm vùng cổ gáy khi trời lạnh, đặc biệt vào sáng sớm và ban đêm

• Hạn chế hút thuốc, rượu bia, tránh môi trường khô hanh, điều hòa quá lạnh

• Tăng cường đề kháng bằng dinh dưỡng, vận động, ngủ đủ giấc

• Điều trị dứt điểm các bệnh viêm mũi, cảm cúm, dị ứng – yếu tố khởi phát phổ biến của viêm xoang

Viêm xoang sàng sau là bệnh lý tai mũi họng đặc biệt, với triệu chứng không điển hình như đau sau gáy, vùng chẩm – dễ nhầm với các bệnh thần kinh hoặc cơ xương khớp. Việc nhận biết đúng, chẩn đoán kịp thời và điều trị toàn diện là chìa khóa để kiểm soát bệnh hiệu quả.

Bên cạnh phác đồ của bác sĩ, chăm sóc xoang bằng vệ sinh mũi hằng ngày là yếu tố quan trọng, hỗ trợ giảm tái phát và cải thiện triệu chứng. Nếu bạn có các dấu hiệu đau sau gáy kéo dài, kèm dịch mũi sau và cảm giác mệt mỏi đầu óc, đừng chủ quan – hãy đi khám chuyên khoa để được kiểm tra xoang một cách chính xác.