Viêm xoang: Nguyên nhân, triệu chứng và cách cải thiện

Viêm xoang là một bệnh lý đường hô hấp phổ biến, ảnh hưởng đến hàng triệu người mỗi năm, đặc biệt ở các quốc gia có khí hậu nhiệt đới ẩm hoặc ô nhiễm không khí cao. Bệnh có thể kéo dài, gây khó chịu trong sinh hoạt và ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống nếu không được điều trị đúng cách. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin đầy đủ và khoa học về viêm xoang mũi, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng viêm xoang và các phương pháp điều trị hiện nay.

Viêm xoang là gì?

Viêm xoang là tình trạng viêm hoặc nhiễm trùng tại các xoang – các khoang chứa đầy không khí nằm trong xương sọ và quanh hốc mắt, hốc mũi. Khi niêm mạc xoang bị viêm, chất nhầy không thể thoát ra ngoài, dẫn đến ứ đọng, sưng tấy và tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.

Có nhiều loại viêm xoang, phân loại theo vị trí:

• Viêm xoang hàm (xảy ra ở má).

• Viêm xoang trán (trên lông mày).

• Viêm xoang sàng (sâu bên trong giữa hai mắt).

• Viêm xoang bướm (gần nền sọ).

Khi các xoang vùng mũi bị ảnh hưởng, người bệnh thường được chẩn đoán là viêm xoang mũi – dạng phổ biến nhất của bệnh.

Nguyên nhân gây viêm xoang

Viêm xoang mũi có thể khởi phát do nhiều nguyên nhân, bao gồm:

Nhiễm khuẩn hoặc virus

Phần lớn các trường hợp viêm xoang khởi phát sau khi người bệnh bị cảm lạnh hoặc cúm, khiến đường hô hấp trên bị viêm và tăng tiết nhầy. Virus tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và gây viêm xoang cấp tính.

Dị ứng

Các dị nguyên như phấn hoa, bụi mịn, nấm mốc hoặc lông thú cưng có thể làm niêm mạc mũi phù nề, cản trở lưu thông dịch và gây tắc nghẽn xoang – nguyên nhân hàng đầu của viêm xoang dị ứng.

Ô nhiễm không khí

Khói thuốc lá, khói công nghiệp hoặc không khí ô nhiễm làm tổn thương lớp nhầy bảo vệ trong mũi và xoang, khiến khả năng tự làm sạch của niêm mạc giảm, dẫn đến viêm xoang mạn tính.

Cấu trúc mũi bất thường

Vẹo vách ngăn mũi, polyp mũi, phì đại cuốn mũi… đều có thể cản trở lưu thông khí và dịch trong xoang, tạo điều kiện cho viêm nhiễm.

Các yếu tố khác

• Suy giảm miễn dịch (ví dụ ở người tiểu đường, ung thư).

• Thường xuyên tiếp xúc với hóa chất, nước bẩn (thợ sơn, công nhân nhà máy).

• Tật xì mũi sai cách hoặc chấn thương vùng mũi.

Triệu chứng viêm xoang thường gặp

Các triệu chứng viêm xoang có thể thay đổi tùy theo loại xoang bị ảnh hưởng và giai đoạn bệnh (cấp tính hay mạn tính). Tuy nhiên, một số dấu hiệu điển hình gồm:

Nghẹt mũi, khó thở

Người bệnh thường cảm thấy tắc một hoặc cả hai bên mũi, phải thở bằng miệng, đặc biệt vào ban đêm.

Chảy mũi kéo dài

Dịch mũi có thể loãng hoặc đặc, màu trắng đục, vàng hoặc xanh, đôi khi có mùi hôi. Có thể chảy ra ngoài hoặc chảy ngược xuống họng (gây viêm họng sau).

Đau hoặc cảm giác nặng mặt

Tùy loại xoang viêm, người bệnh có thể bị:

• Đau vùng trán (xoang trán).

• Đau hai bên má (xoang hàm).

• Đau giữa hoặc sau mắt (xoang sàng).

• Đau sâu trong đầu, lan ra gáy (xoang bướm).

Cơn đau tăng khi cúi đầu hoặc thay đổi tư thế đột ngột.

Suy giảm khứu giác

Mũi tắc kết hợp với viêm niêm mạc làm giảm khả năng ngửi mùi, thậm chí mất hoàn toàn khứu giác tạm thời.

Ho kéo dài, nhất là về đêm

Thường do dịch mủ chảy xuống họng gây kích thích.

Các triệu chứng toàn thân

• Sốt nhẹ hoặc sốt cao (trong viêm xoang cấp).

• Mệt mỏi, đau đầu, khó ngủ.

Chẩn đoán viêm xoang mũi

Để chẩn đoán viêm xoang mũi, bác sĩ sẽ thực hiện:

• Khám lâm sàng vùng mũi, mặt, tai – họng.

• Nội soi mũi xoang: đánh giá dịch mủ, polyp hoặc cấu trúc bất thường.

• Xét nghiệm dịch mũi (nếu cần tìm tác nhân gây bệnh).

• Chụp X-quang hoặc CT xoang: xác định mức độ viêm và vị trí tổn thương.

Các phương pháp điều trị viêm xoang

Điều trị nội khoa

Áp dụng cho phần lớn các trường hợp viêm xoang cấp:

• Thuốc kháng sinh: chỉ dùng khi có dấu hiệu nhiễm khuẩn.

• Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): giảm đau, hạ sốt.

• Thuốc xịt co mạch (naphazolin, oxymetazolin): giảm nghẹt mũi tạm thời.

• Thuốc kháng histamin: dùng trong viêm xoang dị ứng.

Lưu ý: Không nên lạm dụng thuốc xịt co mạch quá 5–7 ngày vì có thể gây “viêm mũi do thuốc”.

Rửa xoang bằng dung dịch muối sinh lý

Rửa mũi bằng nước muối đẳng trương hoặc ưu trương giúp loại bỏ chất nhầy, vi khuẩn, làm sạch niêm mạc. Đây là phương pháp hỗ trợ rất hiệu quả trong cả điều trị và phòng ngừa tái phát.

Điều trị phẫu thuật (nếu cần)

Áp dụng khi:

• Viêm xoang mạn tính không đáp ứng thuốc.

• Có polyp mũi, vẹo vách ngăn gây tắc nghẽn xoang.

• Tái phát nhiều lần ảnh hưởng đến chất lượng sống.

Phẫu thuật nội soi xoang hiện nay là phương pháp phổ biến, ít xâm lấn, phục hồi nhanh.

Phòng ngừa viêm xoang tái phát

Để hạn chế nguy cơ mắc hoặc tái phát viêm xoang, bạn nên:

• Giữ ấm vùng mũi – mặt khi thời tiết lạnh.

• Đeo khẩu trang khi ra đường, làm việc trong môi trường ô nhiễm.

• Tránh hút thuốc lá và không ở trong không gian có khói thuốc.

• Rửa mũi hàng ngày bằng nước muối sinh lý.

• Uống đủ nước, ăn nhiều rau xanh, trái cây để tăng sức đề kháng.

• Điều trị dứt điểm các bệnh liên quan như viêm mũi dị ứng, sâu răng, trào ngược dạ dày…

Viêm xoang, đặc biệt là viêm xoang mũi, là bệnh lý hô hấp mạn tính có xu hướng gia tăng trong xã hội hiện đại do môi trường ô nhiễm và lối sống ít vận động. Nhận biết sớm triệu chứng viêm xoang và điều trị đúng hướng sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả, giảm biến chứng và cải thiện chất lượng sống. Nếu bạn bị nghẹt mũi kéo dài, đau đầu, chảy mũi liên tục… hãy chủ động thăm khám bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.