0

Viêm mũi dị ứng ở trẻ em: Nguyên nhân, dấu hiệu và hướng điều trị hiệu quả

CleanDay

CleanDay

Viêm mũi dị ứng ở trẻ em là một trong những bệnh lý hô hấp phổ biến và có xu hướng gia tăng trong những năm gần đây, đặc biệt tại các khu đô thị có mức độ ô nhiễm không khí cao. Tuy không nguy hiểm đến tính mạng, viêm mũi dị ứng ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng sống, sự phát triển thể chất – tinh thần và khả năng học tập của trẻ nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng cách.

Viêm mũi dị ứng ở trẻ em là gì?

Viêm mũi dị ứng là tình trạng viêm niêm mạc mũi do phản ứng miễn dịch quá mức của cơ thể khi tiếp xúc với các dị nguyên (yếu tố gây dị ứng) như bụi nhà, phấn hoa, lông thú, nấm mốc, côn trùng, thời tiết thay đổi hoặc thực phẩm. Ở trẻ nhỏ, hệ miễn dịch còn non nớt khiến khả năng phản ứng với các dị nguyên dễ xảy ra hơn so với người trưởng thành.

Nguyên nhân gây viêm mũi dị ứng ở trẻ

Các yếu tố khởi phát viêm mũi dị ứng ở trẻ em có thể bao gồm:

  • Yếu tố di truyền: Nếu cha mẹ có tiền sử mắc các bệnh dị ứng như hen suyễn, viêm mũi dị ứng, eczema…, con cái có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

  • Môi trường sống ô nhiễm: Trẻ sống ở nơi có nhiều bụi, khói thuốc lá, khí thải công nghiệp dễ bị kích thích niêm mạc mũi.

  • Dị nguyên từ vật nuôi: Lông chó mèo, phân rệp mạt, gián… có thể là nguồn dị nguyên gây bệnh viêm mũi dị ứng ở trẻ em.

  • Dị ứng thời tiết: Không khí lạnh, thay đổi nhiệt độ đột ngột, độ ẩm cao hoặc thấp bất thường là các yếu tố thường gây bùng phát triệu chứng.

Triệu chứng điển hình của viêm mũi dị ứng ở trẻ em

Viêm mũi dị ứng ở trẻ em có thể biểu hiện dưới nhiều dạng khác nhau, nhưng điển hình nhất bao gồm:

  • Hắt hơi từng tràng, nhất là vào buổi sáng sớm

  • Ngạt mũi, chảy nước mũi trong

  • Ngứa mũi, ngứa họng, đôi khi ngứa mắt

  • Thở miệng, do nghẹt mũi kéo dài

  • Ho khan, khò khè, đặc biệt khi nằm

  • Quầng thâm dưới mắt, sưng mắt, dấu hiệu của phản ứng dị ứng kéo dài

  • Giảm khả năng tập trung, mệt mỏi ban ngày do ngủ không sâu giấc

Nếu không điều trị sớm, các triệu chứng có thể kéo dài nhiều tuần, dẫn đến viêm mũi mạn tính.

Tác động của bệnh đến trẻ em

Viêm mũi dị ứng không chỉ ảnh hưởng đến đường thở mà còn tác động toàn diện đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ:

  • Giảm chất lượng giấc ngủ: Ngạt mũi khiến trẻ khó ngủ, dễ thức giấc, ngủ ngáy, thở miệng.

  • Tăng nguy cơ mắc hen phế quản: Viêm mũi dị ứng là yếu tố nguy cơ đã được chứng minh dẫn đến hen ở trẻ (tạp chí Allergy, 2020).

  • Gây viêm xoang mạn tính: Niêm mạc mũi viêm kéo dài làm tắc lỗ thông xoang, gây viêm xoang thứ phát.

  • Suy giảm khả năng học tập: Trẻ thường xuyên mệt mỏi, mất tập trung, ảnh hưởng đến tiếp thu kiến thức.

  • Tăng nguy cơ viêm tai giữa: Do ống vòi nhĩ bị phù nề, dịch mũi tràn ngược vào tai.

Phương pháp điều trị hiệu quả viêm mũi dị ứng ở trẻ em

Tránh tiếp xúc với dị nguyên

Điều quan trọng đầu tiên trong điều trị là xác định và loại bỏ dị nguyên:

  • Dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, hạn chế thảm, thú nhồi bông

  • Giữ phòng ngủ thông thoáng, sử dụng máy lọc không khí nếu cần

  • Tránh để trẻ tiếp xúc với khói thuốc, lông vật nuôi

  • Cho trẻ đeo khẩu trang khi ra đường, đặc biệt vào mùa phấn hoa

Điều trị viêm mũi dị ứng ở trẻ em bằng thuốc

Tùy theo mức độ nặng nhẹ, bác sĩ có thể chỉ định:

  • Thuốc kháng histamin (loratadin, cetirizin…) giúp giảm nhanh triệu chứng ngứa mũi, hắt hơi

  • Thuốc xịt mũi corticoid dạng nhẹ (mometasone, fluticasone) để chống viêm niêm mạc mũi

  • Thuốc thông mũi dạng xịt hoặc uống: Sử dụng ngắn ngày để giảm nghẹt mũi. Không nên lạm dụng quá 5–7 ngày liên tục.

Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc cho trẻ mà không có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

Liệu pháp miễn dịch đặc hiệu (AIT)

Đối với những trẻ bị viêm mũi dị ứng nặng, tái phát thường xuyên và xác định được dị nguyên, liệu pháp miễn dịch đặc hiệu (thường gọi là giải mẫn cảm) có thể được cân nhắc. Phương pháp này giúp “huấn luyện” hệ miễn dịch của trẻ quen dần với dị nguyên, làm giảm mức độ phản ứng dị ứng. Thời gian điều trị thường kéo dài 3–5 năm và cần theo dõi nghiêm ngặt tại cơ sở chuyên khoa dị ứng – miễn dịch.

Vai trò của vệ sinh mũi đúng cách

Một trong những biện pháp hỗ trợ điều trị và phòng tái phát viêm mũi dị ứng là vệ sinh mũi hàng ngày bằng dung dịch nước muối sinh lý hoặc nước biển sâu. Biện pháp này giúp làm sạch dị nguyên, bụi bẩn, vi khuẩn bám trên niêm mạc mũi và duy trì độ ẩm cần thiết.

Hiện nay, trên thị trường có một số sản phẩm xịt rửa mũi chuyên dụng cho trẻ em, như CleanDay – xịt mũi thảo dược dịu nhẹ giúp làm sạch mũi, giảm kích ứng mà không gây khô niêm mạc. Tuy không thay thế thuốc điều trị, nhưng đây là công cụ hỗ trợ đáng giá, đặc biệt trong giai đoạn giao mùa hay khi trẻ sống ở môi trường ô nhiễm.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám?

Cha mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ tai mũi họng hoặc chuyên khoa dị ứng – miễn dịch nếu:

  • Triệu chứng kéo dài >2 tuần không thuyên giảm

  • Trẻ có biểu hiện mệt mỏi, quấy khóc, ngủ kém

  • Nghi ngờ viêm tai giữa hoặc viêm xoang

  • Có dấu hiệu khó thở, khò khè thường xuyên

Việc khám và điều trị sớm giúp hạn chế nguy cơ biến chứng và cải thiện chất lượng sống của trẻ.

Viêm mũi dị ứng ở trẻ em là bệnh lý phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Vai trò của cha mẹ là vô cùng quan trọng trong việc nhận diện triệu chứng, tránh các dị nguyên và tuân thủ hướng dẫn điều trị từ bác sĩ. Ngoài ra, việc vệ sinh mũi bằng dung dịch phù hợp cũng góp phần không nhỏ trong việc làm giảm triệu chứng và phòng ngừa tái phát.

Tài liệu tham khảo

  1. American Academy of Allergy, Asthma & Immunology (AAAAI). “Allergic Rhinitis.” https://www.aaaai.org

  2. Allergy, 2020; “Relationship Between Allergic Rhinitis and Asthma in Children.”

  3. National Institute of Allergy and Infectious Diseases. “Pediatric Allergic Rhinitis.” https://www.niaid.nih.gov

  4. Hiệp hội Tai Mũi Họng Việt Nam. Khuyến cáo chẩn đoán và điều trị viêm mũi dị ứng ở trẻ em, 2021.

  5. Searing DA, Leung DY. “Infants and children with atopic dermatitis: diagnosis and management.” Am J Clin Dermatol. 2010.

Giỏ hàng0

Giỏ hàng