Tưa lưỡi trẻ em do đâu? Cách chữa an toàn nhất
CleanDay
Tưa lưỡi trẻ em là tình trạng khá phổ biến, đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ trong những năm đầu đời. Không ít phụ huynh lo lắng khi thấy lưỡi con xuất hiện mảng trắng bất thường, sợ ảnh hưởng đến sức khỏe hoặc nhầm lẫn với các bệnh lý nghiêm trọng khác. Trên thực tế, tưa lưỡi ở trẻ em thường lành tính, tuy nhiên nếu không được chăm sóc và xử lý đúng cách, tình trạng này có thể kéo dài, gây khó chịu cho trẻ và ảnh hưởng đến việc ăn uống, bú sữa cũng như sự phát triển chung.
Việc hiểu rõ bản chất của tưa lưỡi trẻ em, nguyên nhân hình thành và cách chăm sóc khoa học sẽ giúp cha mẹ chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe răng miệng cho con.
Tưa lưỡi trẻ em là gì?
Tưa lưỡi trẻ em là tình trạng nhiễm nấm tại khoang miệng, chủ yếu do nấm Candida albicans gây ra. Loại nấm này vốn tồn tại tự nhiên trong cơ thể người với số lượng nhỏ và thường không gây bệnh. Tuy nhiên, ở trẻ em – đặc biệt là trẻ sơ sinh – hệ miễn dịch còn non yếu, khả năng kiểm soát vi sinh vật chưa hoàn thiện nên nấm Candida dễ phát triển quá mức.
Khi nấm tăng sinh, chúng bám vào bề mặt lưỡi, lợi, má trong hoặc vòm miệng, tạo thành các mảng trắng hoặc trắng ngà đặc trưng, được gọi là tưa lưỡi.
Vì sao trẻ em dễ bị tưa lưỡi?
So với người lớn, trẻ em có nhiều yếu tố khiến nguy cơ bị tưa lưỡi cao hơn. Hệ miễn dịch của trẻ, đặc biệt là trẻ dưới 1 tuổi, chưa phát triển đầy đủ nên khả năng chống lại vi sinh vật gây bệnh còn hạn chế. Khoang miệng của trẻ cũng dễ bị ẩm ướt, tạo môi trường thuận lợi cho nấm phát triển.
Ngoài ra, trẻ sơ sinh có thể bị lây nấm Candida từ mẹ trong quá trình sinh thường hoặc trong quá trình bú mẹ nếu núm ti không được vệ sinh sạch sẽ. Việc sử dụng bình sữa, núm ti giả nhưng không được tiệt trùng đúng cách cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ tưa lưỡi trẻ em. Ở trẻ lớn hơn, việc dùng kháng sinh kéo dài để điều trị bệnh có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh trong khoang miệng, tạo điều kiện cho nấm Candida phát triển mạnh.
Dấu hiệu nhận biết tưa lưỡi trẻ em
Dấu hiệu điển hình nhất của tưa lưỡi trẻ em là xuất hiện các mảng trắng hoặc mảng kem trên bề mặt lưỡi. Những mảng này có thể lan sang lợi, má trong hoặc vòm miệng. Khi dùng gạc hoặc thìa mềm cạo nhẹ, lớp trắng có thể bong ra nhưng để lại vùng niêm mạc đỏ, dễ chảy máu và gây đau rát.
Trẻ bị tưa lưỡi thường có biểu hiện khó chịu trong ăn uống. Trẻ sơ sinh có thể bú kém, bỏ bú, quấy khóc nhiều hơn bình thường. Trẻ lớn hơn có thể than đau rát miệng, khó nuốt hoặc không muốn ăn những thức ăn nóng, cay. Một số trường hợp tưa lưỡi kéo dài còn khiến trẻ bị hôi miệng nhẹ hoặc tăng tiết nước bọt.
Phân biệt tưa lưỡi với lưỡi trắng sinh lý ở trẻ
Nhiều phụ huynh nhầm lẫn tưa lưỡi trẻ em với hiện tượng lưỡi trắng sinh lý do sữa hoặc mảng bám thức ăn. Lưỡi trắng sinh lý thường xuất hiện sau khi trẻ bú sữa, lớp trắng mỏng, dễ lau sạch và không gây đỏ, đau hay chảy máu niêm mạc. Ngược lại, tưa lưỡi tạo thành mảng trắng dày, bám chắc, khó làm sạch hoàn toàn và thường kèm theo các biểu hiện khó chịu khi ăn uống. Việc phân biệt đúng hai tình trạng này rất quan trọng để tránh xử lý sai cách.
Tưa lưỡi trẻ em có nguy hiểm không?
Phần lớn các trường hợp tưa lưỡi trẻ em là lành tính và có thể cải thiện tốt nếu được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, nếu để kéo dài hoặc tái phát nhiều lần, tưa lưỡi có thể ảnh hưởng đến việc ăn uống, khiến trẻ chậm tăng cân, mệt mỏi và quấy khóc nhiều.
Ở những trẻ có sức đề kháng kém hoặc mắc bệnh nền, nấm Candida có thể lan xuống họng, gây viêm họng do nấm và làm trẻ đau khi nuốt. Dù hiếm gặp, nhưng trong một số trường hợp đặc biệt, nhiễm nấm có thể gây biến chứng nghiêm trọng hơn nếu không được điều trị kịp thời.
Cách chăm sóc và xử lý tưa lưỡi trẻ em
Việc xử lý tưa lưỡi trẻ em cần dựa trên mức độ bệnh và độ tuổi của trẻ. Với những trường hợp nhẹ, việc cải thiện vệ sinh khoang miệng hằng ngày có thể giúp triệu chứng thuyên giảm rõ rệt.
Đối với trẻ sơ sinh, cha mẹ có thể dùng gạc sạch thấm nước ấm hoặc dung dịch phù hợp theo hướng dẫn y tế để lau nhẹ khoang miệng cho trẻ. Việc này giúp loại bỏ bớt mảng bám và hạn chế môi trường thuận lợi cho nấm phát triển. Trong những trường hợp tưa lưỡi nặng hoặc kéo dài, bác sĩ có thể chỉ định thuốc kháng nấm dạng bôi hoặc dạng uống. Việc sử dụng thuốc cần tuân thủ đúng liều lượng và thời gian để tránh tái phát.
Vai trò của vệ sinh trong phòng ngừa tưa lưỡi trẻ em
Vệ sinh đúng cách đóng vai trò then chốt trong việc phòng ngừa tưa lưỡi trẻ em. Núm ti, bình sữa và đồ dùng ăn uống của trẻ cần được tiệt trùng thường xuyên. Với trẻ bú mẹ, việc giữ vệ sinh núm ti của mẹ cũng rất quan trọng để tránh lây nhiễm nấm. Khi trẻ bắt đầu mọc răng, cha mẹ nên hình thành thói quen vệ sinh răng miệng sớm, giúp hạn chế mảng bám và vi sinh vật có hại trong khoang miệng.
Khi nào cần đưa trẻ đi khám?
Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám khi tưa lưỡi kéo dài trên 1–2 tuần không cải thiện, tái phát nhiều lần hoặc kèm theo các dấu hiệu như bú kém rõ rệt, sụt cân, đau nhiều, khó nuốt. Việc thăm khám giúp bác sĩ đánh giá chính xác tình trạng và đưa ra hướng điều trị phù hợp.
Tưa lưỡi trẻ em là tình trạng phổ biến và thường không nguy hiểm nếu được phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, việc chủ quan hoặc xử lý không phù hợp có thể khiến bệnh kéo dài, ảnh hưởng đến ăn uống và sự phát triển của trẻ. Hiểu đúng về nguyên nhân, dấu hiệu và cách chăm sóc khoa học sẽ giúp cha mẹ chủ động bảo vệ sức khỏe răng miệng cho con, đồng thời hạn chế nguy cơ tái phát.
Tài liệu tham khảo
-
Mayo Clinic – Oral Thrush in Children
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/oral-thrush/symptoms-causes/syc-20369293 -
Cleveland Clinic – Thrush in Babies
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/10956-thrush -
NHS – Oral Thrush in Babies
https://www.nhs.uk/conditions/oral-thrush-babies/ -
MedlinePlus – Oral Candidiasis
https://medlineplus.gov/oralcandidiasis.html