Thực hư chuyện hà thủ ô trị tóc bạc – Giải đáp từ chuyên gia

Tóc bạc sớm là tình trạng ngày càng phổ biến ở cả nam và nữ, không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn gây tâm lý tự ti, lo lắng. Trong y học cổ truyền, hà thủ ô được mệnh danh là “thần dược” giúp làm đen tóc, kéo dài tuổi xuân. Tuy nhiên, liệu hà thủ ô trị tóc bạc có thật sự hiệu quả? Hay chỉ là lời đồn thổi trong dân gian? Hãy cùng tìm hiểu sâu hơn trong bài viết sau.

Quá trình bạc tóc diễn ra như thế nào?

Màu sắc tự nhiên của tóc được quyết định bởi hắc tố melanin do tế bào melanocyte nằm trong nang tóc sản xuất. Có hai loại melanin chính:

• Eumelanin: tạo màu đen hoặc nâu sẫm.

• Pheomelanin: tạo màu vàng hoặc đỏ nhạt.

Khi cơ thể lão hóa hoặc bị ảnh hưởng bởi yếu tố môi trường, số lượng melanocyte giảm dần, khiến melanin bị suy giảm. Tóc lúc này không còn sắc tố, chuyển thành màu trắng hoặc bạc.

Nguyên nhân gây tóc bạc sớm

Tóc bạc sớm có thể do nhiều nguyên nhân:

• Di truyền: chiếm tỷ lệ cao. Nếu bố mẹ bạc tóc sớm, con cái cũng dễ gặp tình trạng tương tự.

• Căng thẳng kéo dài: làm tăng gốc tự do, phá hủy tế bào melanin.

• Thiếu hụt dinh dưỡng: đặc biệt là vitamin B12, B5, sắt, đồng, kẽm.

• Bệnh lý: rối loạn tuyến giáp, bệnh tự miễn, thiếu máu ác tính.

• Tác động từ môi trường: ô nhiễm, hóa chất, thuốc nhuộm tóc.

• Thói quen sống không lành mạnh: thức khuya, hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia.

Hà thủ ô trị tóc bạc thiệt không?

Giới thiệu về hà thủ ô

Hà thủ ô đỏ (tên khoa học: Fallopia multiflora) là một loại dây leo thuộc họ Rau răm, có rễ củ màu đỏ nâu, vị hơi đắng chát, sau chế biến chuyển sang vị ngọt đắng. Dược liệu này được dùng rộng rãi trong Đông y và dân gian để bổ gan thận, dưỡng huyết, hỗ trợ làm đen tóc.

Trong lịch sử y học cổ truyền, hà thủ ô từng được ghi chép trong nhiều tài liệu như “Bản thảo cương mục”, “Nam dược thần hiệu” với tác dụng: bổ huyết, ích tinh, nhuận tràng, mạnh gân xương, đen tóc, kéo dài tuổi thọ.

Hà thủ ô có thể phân làm 2 loại chính:

• Hà thủ ô sống: chưa qua chế biến, có tính độc nhẹ, dễ gây tiêu chảy và ảnh hưởng gan nếu dùng kéo dài.

• Hà thủ ô chế: được ngâm hoặc nấu cùng đậu đen, sau đó phơi khô nhiều lần để giảm độc tính và tăng hiệu quả.

Cơ chế hà thủ ô trị tóc bạc

Tác dụng của hà thủ ô đối với tóc bạc chủ yếu dựa vào cơ chế:

Tăng sản sinh melanin

Một số nghiên cứu sơ bộ cho thấy emodin – một hợp chất anthraquinon trong hà thủ ô có khả năng:

• Kích thích tế bào melanocyte trong nang tóc hoạt động trở lại.

• Bảo vệ melanocyte khỏi gốc tự do, từ đó tăng sản sinh melanin, giúp tóc giữ màu tự nhiên.

Hà thủ ô trị tóc bạc nhờ công dụng bổ huyết

Theo Đông y, tóc là “phần dư của huyết”. Hà thủ ô có công dụng bổ huyết, hoạt huyết, giúp máu lưu thông tốt hơn tới nang tóc, tăng dưỡng chất và oxy cho quá trình sản sinh tóc mới.

Bổ gan thận giúp giảm tình trạng tóc bạc

Trong quan niệm Đông y: “Thận chủ phát, can chủ huyết”. Gan và thận khỏe giúp tóc phát triển tốt. Hà thủ ô có tác dụng bổ can thận, hỗ trợ điều hòa nội tiết, từ đó cải thiện tình trạng tóc bạc sớm ở người trẻ.

Bằng chứng khoa học của việc hà thủ ô trị tóc bạc?

Các nghiên cứu in vitro và in vivo

• Một nghiên cứu tại Đại học Trung Y Dược Nam Kinh (Trung Quốc) cho thấy: chiết xuất từ hà thủ ô chế có thể tăng hoạt tính của tyrosinase – enzyme quan trọng trong việc tổng hợp melanin.

• Nghiên cứu trên chuột thí nghiệm bị bạc lông do hydroquinone cho thấy: dùng hà thủ ô đỏ chế giúp phục hồi màu sắc lông sau vài tuần sử dụng.

Tuy nhiên, các nghiên cứu này chủ yếu ở mức độ thử nghiệm trong phòng thí nghiệm và trên động vật. Chưa có bằng chứng lâm sàng lớn nào chứng minh hiệu quả trực tiếp trên người.

Đánh giá từ giới chuyên môn

Nhiều chuyên gia y học cổ truyền cho rằng: hà thủ ô không phải là thuốc đặc trị tóc bạc, nhưng nếu dùng đúng cách, kết hợp chế độ ăn uống lành mạnh, có thể giúp làm chậm quá trình bạc tóc, cải thiện tình trạng tóc khô yếu, dễ gãy.

Cách sử dụng hà thủ ô để hỗ trợ trị tóc bạc

Sắc uống hà thủ ô chế

Đây là phương pháp truyền thống và được áp dụng phổ biến nhất.

Nguyên liệu:

• Hà thủ ô chế: 20g/ngày.

• Có thể kết hợp với: thục địa, đương quy, kỷ tử, sinh địa để tăng tác dụng bổ huyết, dưỡng tóc.

Cách dùng:

• Sắc với 700ml nước, còn lại 250ml, uống làm 2 lần mỗi ngày.

• Duy trì tối thiểu 3 tháng để quan sát hiệu quả.

Viên hoàn, cao lỏng, bột hà thủ ô

Hiện nay nhiều sản phẩm từ hà thủ ô được bào chế sẵn dưới dạng:

• Viên nang, viên hoàn cứng.

• Cao lỏng hòa tan.

• Bột mịn pha nước.

Ưu điểm là tiện dùng, dễ bảo quản. Tuy nhiên, cần chọn sản phẩm rõ nguồn gốc, được cấp phép và có kiểm nghiệm an toàn.

Gội đầu thảo dược có chứa hà thủ ô

Một số sản phẩm dầu gội thảo dược bổ sung chiết xuất hà thủ ô, kết hợp cùng các dược liệu như bồ kết, vỏ bưởi, lá ổi… giúp làm sạch da đầu, giảm rụng tóc, hỗ trợ giữ màu tóc đen.

Những ai nên – không nên dùng hà thủ ô?

Đối tượng phù hợp

• Người bạc tóc sớm không do di truyền.

• Người có dấu hiệu thiếu máu, tóc khô yếu, dễ gãy rụng.

• Người bị stress kéo dài, làm việc cường độ cao.

• Phụ nữ sau sinh, mãn kinh.

Cần thận trọng khi:

• Người có bệnh gan mạn tính, men gan cao.

• Trẻ em dưới 12 tuổi.

• Phụ nữ đang mang thai và cho con bú.

• Người đang sử dụng thuốc Tây y dài ngày.

Lưu ý: Luôn tham khảo bác sĩ trước khi dùng dài hạn.

Hà thủ ô trị tóc bạc là một phương pháp dân gian được sử dụng từ lâu đời và có những bằng chứng khoa học bước đầu ủng hộ. Tuy nhiên, đây không phải là thuốc đặc trị, và hiệu quả còn tùy thuộc vào cơ địa từng người.

Người dùng cần lựa chọn hà thủ ô chất lượng, sử dụng đúng cách, kết hợp với lối sống lành mạnh để đạt hiệu quả tốt nhất. Việc tự ý sử dụng kéo dài hoặc dùng hà thủ ô sống có thể gây hại đến gan và tiêu hóa – cần đặc biệt lưu ý.

Nếu bạn đang gặp tình trạng tóc bạc sớm, tốt nhất nên tham khảo ý kiến chuyên gia y tế trước khi lựa chọn bất kỳ hình thức điều trị hoặc bổ sung nào.