0

Nha đam có tác dụng gì? Góc nhìn từ y học cổ truyền và khoa học hiện đại

CleanDay

CleanDay

Trong kho tàng các loại cây dược liệu quen thuộc ở Việt Nam, nha đam (hay lô hội) là một trong những loài được ứng dụng rộng rãi nhất, từ làm đẹp, chăm sóc da đến hỗ trợ tiêu hóa và tăng cường sức khỏe. Người xưa đã trồng nha đam quanh nhà như một “thần dược” thiên nhiên, còn ngày nay các nghiên cứu hiện đại đã chứng minh nhiều lợi ích thực sự của loại cây này. Vậy, nha đam có tác dụng gì, cơ chế nào giải thích những công dụng ấy và khi sử dụng cần lưu ý điều gì?

Nha đam trong y học cổ truyền

Theo Đông y, nha đam có vị đắng, tính hàn, quy vào kinh can và vị. Công dụng chính của nha đam là thanh nhiệt, giải độc, nhuận tràng, làm mát gan, mát huyết. Trong dân gian, gel nha đam thường được dùng bôi ngoài để làm dịu vết bỏng, vết thương nhẹ, giảm mẩn ngứa. Ngoài ra, nha đam còn được dùng như một vị thuốc hỗ trợ tiêu hóa, kích thích ăn ngon, chữa táo bón và làm mát cơ thể. Những kinh nghiệm này phần nào được khoa học hiện đại giải thích dựa trên thành phần hoạt chất trong cây nha đam.

Thành phần hóa học của nha đam

Để hiểu rõ nha đam có tác dụng gì, cần phân tích thành phần hóa học của nó. Trong gel nha đam có tới hơn 200 hoạt chất sinh học, trong đó quan trọng nhất gồm:

  • Polysaccharide (acemannan, glucomannan): có tác dụng kích thích miễn dịch, chống viêm và tái tạo mô.

  • Vitamin (A, C, E, nhóm B): giúp chống oxy hóa, bảo vệ tế bào khỏi gốc tự do.

  • Khoáng chất (canxi, magie, kẽm, selen…): cần thiết cho hoạt động enzyme và sức khỏe làn da, mái tóc.

  • Anthraquinone (aloin, emodin): có tác dụng nhuận tràng, kháng khuẩn và kháng virus.

  • Amino acid: cung cấp nguyên liệu cho quá trình tổng hợp protein và collagen.

Chính sự phong phú này đã giúp nha đam trở thành một trong những nguyên liệu tự nhiên được ứng dụng rộng rãi nhất trong y học và công nghiệp mỹ phẩm.

Nha đam có tác dụng gì đối với sức khỏe?

1. Hỗ trợ hệ tiêu hóa

Nhiều nghiên cứu cho thấy gel nha đam có khả năng kích thích nhu động ruột nhờ chứa anthraquinone, giúp nhuận tràng và cải thiện táo bón. Ngoài ra, polysaccharide trong nha đam còn bảo vệ niêm mạc dạ dày, giảm viêm loét và hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Một số thử nghiệm lâm sàng còn cho thấy nha đam có thể giảm triệu chứng hội chứng ruột kích thích (IBS).

2. Làm đẹp da và chống lão hóa

Nhắc đến nha đam có tác dụng gì, hẳn nhiều người nghĩ ngay đến công dụng làm đẹp. Gel nha đam bôi ngoài da có khả năng cấp ẩm, làm dịu da cháy nắng, giảm mẩn đỏ, phục hồi tổn thương do mụn. Hàm lượng vitamin C và E cao trong nha đam giúp chống oxy hóa, ngăn ngừa hình thành nếp nhăn sớm. Đồng thời, polysaccharide kích thích sản sinh collagen và elastin, duy trì sự săn chắc, đàn hồi của làn da.

3. Làm dịu vết thương và bỏng nhẹ

Trong y học, gel nha đam được sử dụng rộng rãi để hỗ trợ điều trị bỏng độ I và II, nhờ khả năng kháng viêm, giữ ẩm và thúc đẩy tái tạo mô. Một số nghiên cứu so sánh cho thấy bôi nha đam giúp vết bỏng hồi phục nhanh hơn so với các phương pháp chăm sóc thông thường.

4. Tăng cường miễn dịch

Hoạt chất acemannan trong nha đam có khả năng kích thích đại thực bào – tế bào quan trọng của hệ miễn dịch, từ đó tăng cường khả năng chống lại vi khuẩn, virus. Đồng thời, nha đam có đặc tính kháng khuẩn và kháng nấm, giúp bảo vệ cơ thể khỏi một số tác nhân gây bệnh thường gặp.

5. Hỗ trợ tim mạch và chuyển hóa

Một số nghiên cứu bước đầu cho thấy gel nha đam có thể giúp cải thiện lipid máu, giảm cholesterol xấu (LDL) và tăng cholesterol tốt (HDL). Bên cạnh đó, nha đam cũng được ghi nhận có tác dụng ổn định đường huyết, hỗ trợ bệnh nhân tiểu đường type 2. Tuy nhiên, cần nhiều nghiên cứu lâm sàng lớn hơn để khẳng định chắc chắn.

Nha đam có tác dụng gì trong chăm sóc tóc?

Không chỉ nổi tiếng trong chăm sóc da, nha đam còn được ứng dụng rộng rãi cho mái tóc. Gel nha đam giàu enzyme proteolytic giúp phục hồi tế bào chết trên da đầu, từ đó thúc đẩy tóc mọc khỏe. Ngoài ra, nha đam còn giúp cân bằng độ pH da đầu, giảm gàu, giảm ngứa và làm tóc mềm mượt. Việc kết hợp nha đam với dầu dừa, dầu ô liu hoặc vỏ bưởi là công thức phổ biến trong dân gian để dưỡng tóc và chống rụng tóc.

Lưu ý khi sử dụng nha đam

Mặc dù có nhiều lợi ích, nhưng việc sử dụng nha đam không phải lúc nào cũng an toàn tuyệt đối. Lớp nhựa vàng (latex) ngay dưới vỏ nha đam chứa anthraquinone có tác dụng nhuận tràng mạnh, có thể gây tiêu chảy, mất nước và rối loạn điện giải nếu dùng nhiều. Phụ nữ mang thai, cho con bú và trẻ nhỏ cần thận trọng khi dùng nha đam đường uống. Khi bôi ngoài da, cần thử trước trên một vùng nhỏ để tránh dị ứng.

Qua phân tích từ y học cổ truyền đến khoa học hiện đại, có thể thấy rõ nha đam có tác dụng gì: từ làm đẹp, dưỡng da, chăm sóc tóc cho đến hỗ trợ tiêu hóa, miễn dịch và tim mạch. Tuy nhiên, việc sử dụng nha đam cần đúng cách, đúng liều lượng, kết hợp với chế độ ăn uống và sinh hoạt khoa học để mang lại hiệu quả tối ưu. Nha đam không phải là thuốc chữa bệnh, nhưng là một “người bạn xanh” quý giá cho sức khỏe và sắc đẹp con người.

Tài liệu tham khảo

  1. Vogler BK, Ernst E. (1999). Aloe vera: a systematic review of its clinical effectiveness. Br J Gen Pract.

  2. Surjushe A, Vasani R, Saple DG. (2008). Aloe vera: A short review. Indian J Dermatol.

  3. Sánchez M, González-Burgos E, Iglesias I, Gómez-Serranillos MP. (2020). Pharmacological update properties of Aloe vera and its major active constituents. Molecules.

  4. UpToDate (2023). Aloe vera and other natural products in dermatology.

Giỏ hàng0

Giỏ hàng