Hôi nách có lây không?

Hôi nách là vấn đề tế nhị khiến nhiều người mất tự tin, e dè trong giao tiếp. Khi sinh hoạt hoặc làm việc cùng người có mùi cơ thể nặng, không ít người lo lắng rằng hôi nách có lây không, liệu chỉ cần ở gần hay dùng chung đồ cá nhân có bị “mắc” theo? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ căn nguyên khoa học của mùi hôi nách, cơ chế gây mùi và giải đáp chính xác: hôi nách có lây hay không, cũng như cách kiểm soát hiệu quả tại nhà.

Hôi nách là gì và cơ chế gây mùi cơ thể

Để biết hôi nách có lây không, trước hết cần hiểu chính xác nguyên nhân tạo ra mùi. Trong cơ thể con người, có hai loại tuyến mồ hôi chính: tuyến eccrine và tuyến apocrine. Tuyến eccrine phân bố khắp cơ thể, giúp điều hòa thân nhiệt, còn tuyến apocrine tập trung nhiều ở vùng nách, bẹn, ngực – nơi có mật độ nang lông cao.

Khi cơ thể tiết mồ hôi, đặc biệt là từ tuyến apocrine, dịch tiết chứa nhiều protein và lipid. Các chất này khi tiếp xúc với vi khuẩn cư trú tự nhiên trên da – chủ yếu là nhóm Corynebacterium spp. – sẽ bị phân hủy thành các hợp chất có mùi đặc trưng như acid isovaleric và các thioalcohol. Chính những hợp chất này tạo nên mùi hôi nách mà ta cảm nhận được. Điều đáng chú ý là mồ hôi nguyên thủy không có mùi, chỉ khi có sự tham gia của vi khuẩn và điều kiện ẩm ướt, quá trình phân hủy mới diễn ra và phát tán mùi khó chịu.

Hôi nách có lây không? Giải thích khoa học rõ ràng

Câu trả lời cho câu hỏi “Hôi nách có lây không?” là Không – hôi nách không phải là bệnh truyền nhiễm và không thể lây từ người sang người. Tình trạng hôi nách không do virus, nấm hay vi khuẩn gây bệnh truyền nhiễm gây ra. Nó xuất phát từ hoạt động quá mức của tuyến mồ hôi apocrine – yếu tố nội sinh của cơ thể. Vì vậy, dù bạn có tiếp xúc gần, ôm, hay sử dụng chung đồ vật với người bị hôi nách, bạn sẽ không “bị lây” mùi hôi nách.

Tuy nhiên, việc dùng chung đồ cá nhân như áo, khăn tắm, dao cạo… có thể khiến vi khuẩn thông thường hoặc nấm da lây lan, làm vùng nách của bạn bị viêm, dễ tiết mồ hôi và sinh mùi hơn. Đây không phải là “lây bệnh hôi nách”, mà là môi trường da bị mất cân bằng, khiến mùi cơ thể trở nên nặng hơn. Một số nghiên cứu cho thấy vi khuẩn ở vùng nách của người bị hôi nách có sự đa dạng cao hơn, với tỉ lệ Corynebacterium chiếm ưu thế, trong khi ở người không bị thì Staphylococcus epidermidis chiếm phần lớn. Tuy nhiên, hệ vi sinh này không lây lan cố định mà phụ thuộc vào môi trường da của từng người.

Vì sao có người bị hôi nách nặng hơn người khác?

Nhiều người thắc mắc: “Nếu không lây, tại sao có người cùng sinh hoạt trong một gia đình lại cùng bị hôi nách?” Câu trả lời nằm ở yếu tố di truyền, chứ không phải “lây nhiễm”.

Các nghiên cứu di truyền học đã chỉ ra rằng, gene ABCC11 là yếu tố quyết định mùi cơ thể. Gene này ảnh hưởng đến hoạt động của tuyến apocrine – nơi tiết ra mồ hôi chứa lipid và protein dễ bị vi khuẩn phân hủy.
Người mang biến thể “hoạt động mạnh” của gene này có nguy cơ bị hôi nách cao hơn. Do đó, nếu cha hoặc mẹ bị hôi nách, khả năng con cái cũng bị là rất lớn – không phải do “lây”, mà do truyền gen di truyền. Nghiên cứu của National Library of Medicine (2020) cho thấy hơn 80% người châu Á mang gene ABCC11 dạng bất hoạt (nên ít bị hôi nách), trong khi ở người châu Âu, tỷ lệ này thấp hơn, khiến tình trạng hôi nách phổ biến hơn.

Hôi nách không lây, nhưng có thể “lan mùi” do điều kiện môi trường

Một sự thật ít người biết: dù hôi nách không lây, nhưng mùi có thể “lan” trong không gian kín. Điều này khiến nhiều người lầm tưởng rằng mình bị “lây mùi”. Thực tế, mùi hôi nách là hỗn hợp các hợp chất bay hơi (VOC – Volatile Organic Compounds). Các phân tử này có thể bám lên quần áo, chăn, ghế hoặc bề mặt trong không gian nhỏ, khiến người khác cảm nhận được mùi trong thời gian ngắn.

Đây là hiện tượng lan mùi, chứ không phải lan bệnh. Khi môi trường được thông thoáng, mùi sẽ biến mất mà không ảnh hưởng đến người khác.

Cách kiểm soát và khử mùi hôi nách hiệu quả tại nhà

Hiểu rằng hôi nách không lây giúp ta yên tâm hơn, nhưng việc khắc phục mùi vẫn là điều cần thiết. Dưới đây là những giải pháp đã được chứng minh về mặt khoa học:

Giữ vệ sinh da và cân bằng hệ vi sinh

Rửa sạch vùng nách 2 lần/ngày bằng sữa tắm dịu nhẹ có độ pH trung tính giúp kiểm soát vi khuẩn Corynebacterium mà không làm khô da. Sau khi tắm, lau khô kỹ để hạn chế độ ẩm – yếu tố khiến mùi trở nên nặng hơn.

Khử mùi hôi nách bằng nguyên liệu tự nhiên

Một số nguyên liệu như chanh tươi, giấm táo, muối biển hoặc baking soda có khả năng khử khuẩn, cân bằng pH và làm sạch tuyến mồ hôi. Sử dụng 2–3 lần/tuần có thể cải thiện rõ rệt mùi cơ thể.

Điều chỉnh chế độ ăn uống

Hạn chế thực phẩm cay nóng, hành, tỏi, cà phê và rượu bia. Tăng cường rau xanh, trái cây, đặc biệt là thực phẩm giàu chlorophyll như rau chân vịt, cải bó xôi giúp giảm mùi từ bên trong.

Sử dụng sản phẩm khử mùi có chứng nhận an toàn

Nên chọn loại có chứa muối nhôm, kẽm oxit, hoặc chiết xuất thiên nhiên như lô hội, trà xanh. Các hoạt chất này giúp ức chế vi khuẩn và giảm tiết mồ hôi hiệu quả mà không gây kích ứng da.

Can thiệp y khoa khi cần thiết

Với trường hợp hôi nách nặng, bác sĩ có thể chỉ định tiêm Botox, đốt laser hoặc phẫu thuật cắt tuyến apocrine. Đây là các biện pháp có hiệu quả lâu dài nhưng cần được thực hiện tại cơ sở y tế uy tín.

Hôi nách có nguy hiểm không?

Về mặt y học, hôi nách không gây nguy hiểm cho sức khỏe. Tuy nhiên, nó ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý, sự tự tin và chất lượng sống của người mắc. Nhiều người vì mặc cảm mùi cơ thể mà ngại giao tiếp, dẫn đến stress và rối loạn tâm lý nhẹ. Do đó, việc điều trị hôi nách không chỉ là vấn đề thẩm mỹ mà còn là sức khỏe tinh thần.

Tóm lại, hôi nách không lây, bởi đây là rối loạn chức năng tuyến mồ hôi chứ không phải bệnh truyền nhiễm. Tuy nhiên, mùi hôi có thể di truyền và lan trong môi trường kín, gây hiểu lầm là “lây mùi”. Hiểu đúng bản chất của bệnh giúp bạn chủ động phòng ngừa, chăm sóc và điều trị hiệu quả. Giữ vệ sinh cá nhân, chế độ ăn uống lành mạnh và lựa chọn sản phẩm khử mùi phù hợp chính là chìa khóa giúp bạn tự tin hơn mỗi ngày.

Tài liệu tham khảo

1. 1. National Library of Medicine – Bromhidrosis: Causes, Diagnosis, and Management: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31042445/

   2. Cleveland Clinic – Body Odor (Bromhidrosis): https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/24428-body-odor

   3. Medical News Today – Does Body Odor Run in Families?: https://www.medicalnewstoday.com/articles/does-body-odor-run-in-families

   4. ScienceDirect – Axillary Microbiota and the Biochemical Origin of Human Odor: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0022202X15302252